Pożegnanie Powstańca Warszawy

Przyjmuję cię w szeregi żołnierzy Armii Polskiej walczącej z wrogiem w konspiracji o wyzwolenie Ojczyzny. Twym obowiązkiem będzie walczyć z bronią w ręku. Zwycięstwo będzie twoją nagrodą. Zdrada karana jest śmiercią* - te słowa roty przysięgi Kedywu Armii Krajowej mógł słyszeć w maju 1943 Jerzy Antoni Nawrotek, obywatel Konina, lekarz, a nade wszystko żołnierz walczącej w 1944 roku Warszawy. Jeszcze latem tego roku odbył podróż do stolicy, by wziąć udział w obchodach związanych z 70. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego. Była ona Jego ostatnim spotkaniem z tym miastem i wspomnieniami. Jerzy Nawrotek odszedł 29 listopada 2014 po długiej chorobie. Miał 92 lata.

Rodzina Nawrotków żyje w Koninie od czterech pokoleń. Na tabliczce z numerem domu nieopodal placu Zamkowego widnieje ich nazwisko. Rodzice Jerzego, przyszłego chirurga i powstańca Warszawy, rodowici koninianie, osiedlili się przed wojną w stolicy, później w Kaliszu, gdzie 12 sierpnia 1922 roku urodził się ich syn.

Jerzy Antoni Nawrotek - krótko przed wojną koniński harcerz, zamieszkały z rodzicami przy ulicach Zielonej, później 3 Maja - posługiwał się wówczas konspiracyjnym nazwiskiem Jerzy Bukowski. Jeszcze w sierpniu 1939 roku został powołany do pełnienia pomocniczej służby wojskowej w Komisji Poborowej Środków Transportu. Podczas okupacji był słuchaczem tajnych kompletów prowadzonych przez Liceum im. Adama Mickiewicza w Warszawie, przed wybuchem powstania - pracował w fabryce, studiował medycynę (miał tylko "małą maturę", na I rok przyjęto go warunkowo, w trakcie studiów, zdobywał jeszcze tę "dużą", by móc kontynuować studia medyczne). Rozpoczął ją w Szkole Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Medycznego dr Zaorskiego i kontynuował do 1 sierpnia 1944 na tajnym Uniwersytecie Warszawskim.

Był podporucznikiem, dowódcą plutonu aktywnym w konspiracji od 1939-1944 roku, podlegając Kedywowi Armii Krajowej. Należał do Oddziału Dyspozycyjnego "Motor 30" - "Osjan" - "Broda 53" - kompania "Topolnicki". W Powstaniu Warszawskim używał też pseudonimów "Medyk" i "Jeżyk", ale w jego fałszywej kenkarcie wpisane było nazwisko: "Bukowski". Podczas walk powstańczych należał do Oddziału Armii Krajowej - zgrupowanie "Radosław" (pułk i kompania jak wyżej; zgrupowanie należało do Brygady Dywersyjnej Komendy Głównej AK).

Do swojej drużyny w oddziale bojowym dowodzonym przez Tadeusza Hamankiewicza pseudonim "Konrad" (gdzie wstąpił na początku maja 1943) wziął od razu trzech kolegów z Konina: - Każdy na początku obierał sobie pseudonim. Mnie od razu nazwali "Medykiem", ponieważ wiedzieli, że jestem studentem medycyny. A więc wziąłem Ludwika Owsianego, z którym byliśmy w komisji poboru, "Kmitę", Zygmunta Laubego "Zeta" i Witolda Sulkowskiego "Karpa", a oprócz tego z Warszawy dwóch braci Płońskich - Juliusz Płoński "Prus" i Witold Płoński "Grom". Najpierw rozpoczęła się podchorążówka - oczywiście zajęcia odbywały się w domach prywatnych - a z moją drużyną prowadziłem szkolenia z broni. Spotykaliśmy się zwykle na ulicy Wiśniowej na Mokotowie. Przywoziłem na zajęcia kolejne pistolety, które odbierałem zazwyczaj od "Steni" na placu Grzybowskim, w Kościele Wszystkich Świętych - wspominał doktor Nawrotek, udzielając w 2009 roku wywiadu pracownikom Muzeum Powstania Warszawskiego.

Pięć dni po wybuchu Powstania został ranny w głowę podczas szturmu na "Gęsiówkę", po dwóch dniach wrócił jednak do oddziału. W Powstaniu był ranny trzykrotnie. Szlak bojowy podporucznika Jerzego Nawrotka prowadził przez Wolę, Stare Miasto, kanały, Śródmieście i Górny Czerniaków. Uczestniczył w walkach na cmentarzach Woli, przebijał się przez getto, był jednym z obrońców ostatniej pozycji powstańczej przy ul. Wilanowskiej 1 na Czerniakowie. Z plutonu liczącego 40 żołnierzy, przeżyło tylko dwóch, jednym z nich był koniński chirurg - Jerzy Nawrotek, który po zakończeniu Powstania opuścił Warszawę wraz z cywilami.

Za swe oddanie Ojczyźnie został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Medalem za Warszawę, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi dla Obronności Kraju, Odznaką Weterana Walk o Niepodległość. Został również uhonorowany Odznaką za Zasługi dla Miasta Konina, Odznakami Honorowymi PCK I-IV stopnia oraz Odznaką Zasłużonego Działacza Ligi Obronności Kraju.

Służbę w Armii Krajowej zakończył w 1945 roku, w chwili jej rozwiązania. Zamienił ją na służbę chorym i cierpiącym. Po otwarciu w 1945 Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie Jerzy Nawrotek został przyjęty na IV rok studiów medycznych. Dyplom lekarza uzyskał 3 lata później. - Wybrałem ten zawód, ponieważ pośród wielu innych, ten był według mnie najszlachetniejszy - stwierdził po latach.

W 1948 roku podjął pracę w Szpitalu Powiatowym w Jędrzejowie. W 1949 odbył Kurs Przeszkolenia Oficerów w Łodzi. Od tej chwili służył jako lekarz wojskowy w Wojskowym Szpitalu Klinicznym w Łodzi, w jednostce nr 1904 w Szpitalu Wojskowym na Wyspie Wolin, w jednostce nr 1326 w Batalionie Obrony Przeciwchemicznej w Miliczu, od 1955 roku dowodził jednostką nr 1271 Batalionu Sanitarnego w Gubinie w składzie Dywizji Pancernej.

W 1957 wrócił do Konina, gdzie rozpoczął pracę w Szpitalu Powiatowym. Od 1964 kierował Stacją Pogotowia Ratunkowego, utworzył jedną z pierwszych w kraju karetek reanimacyjnych. Od 1979 był kierownikiem Wojewódzkiej Poradni Chirurgicznej oraz Inspektorem ds. Orzecznictwa Lekarskiego. W 1987 roku został mianowany Stałym Zastępcą Rzecznika Dobra Służby Zdrowia. Wiele lat pełnił funkcję Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Lekarzy, nominowany przez Ministra Zdrowia, był Inspektorem ds. Ratownictwa. Wiele ról społecznych związanych z jego zawodem było konsekwencją zaufania środowiska lekarskiego do Jego Osoby.

Doktor Jerzy Nawrotek przeszedł na emeryturę w 1989 roku, pracę w Poradni Chirurgicznej kontynuował do połowy lat 90. Do 2002 orzekał jako lekarz w orzecznictwie powypadkowym. Działał również w Polskim Czerwonym Krzyżu (1957-1994; pełnił funkcję wiceprezesa Zarządu Powiatowego oraz członka Zarządu Wojewódzkiego). Od 1957 należał do Ligi Obrony Kraju i Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, w 1976 wybrano go prezesem Klubu Oficerów Rezerwy. W 1977 przewodniczył Towarzystwu Przyjaciół Konina, od 1987 był jego wiceprezesem. Od 1979 roku był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.

Jerzy Nawrotek należał też do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz do Środowiska Batalionu "Zośka" w Warszawie. Co roku uczestniczył w obchodach rocznicowych związanych z wybuchem Powstania Warszawskiego. 70., miniona, była Jego ostatnią. Doktor Nawrotek odszedł pod koniec listopada. 3 grudnia 2014 w kościele pod wezwaniem św. Wojciecha w Morzysławiu żegnali Go najbliższa rodzina, przyjaciele, znajomi i przedstawiciele władz Miasta. W uroczystościach żałobnych i pogrzebowych wzięli też udział uczniowie II Liceum im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Koninie, którzy opiekują się Sztandarem Armii Krajowej i gdzie działa Towarzystwo Przyjaciół Armii Krajowej. W ostatniej drodze Powstańca Warszawy w randze podpułkownika towarzyszyły też Orkiestra Dęta KWB PAK Konin oraz asysta honorowa 33. Bazy Lotnictwa Transportowego w Powidzu, która oddała trzykrotne salwy. W imieniu środowiska lekarskiego mowę pożegnalną w kościele wygłosił ordynator oddziału ortopedii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Koninie - Jarosław Lubiatowski.

Wspomnienia o Jerzym Nawrotku ukazały się na łamach portalu Kulturalny Konin, w związku z historią powstańczych losów konińskiego farmaceuty, Eryka Rosina, pseudonim "Wróbel" (1911-2003). Obaj panowie spotkali się podczas walk na Górnym Czerniakowie, po wojnie, jako bliscy sąsiedzi, utrzymywali kontakty i przyjacielskie więzi. Obszerny wywiad z doktorem Nawrotkiem można przeczytać na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego. Znajduje się on w dziale Archiwum Historii Mówionej.

* Doktor Jerzy Nawrotek działał w konspiracji od 1939 roku. W maju 1943 został żołnierzem Brygady Dywersyjnej Komendy Głównej Armii Krajowej. Rota przysięgi Kedywu AK weszła w życie na rozkaz Komendanta Głównego AK, generała Stefana Grota-Roweckiego 12 grudnia 1942.

**Redakcja portalu www.kulturalnykonin.pl składa serdeczne podziękowania doktorowi Jarosławowi Lubiatowskiemu za udostępnienie materiałów i poszerzenie wiedzy na temat Osoby Jerzego Nawrotka jako społecznika i pełnego szlachetności i oddania chorym lekarza.

źródło/tekst: www.kulturalnykonin.pl