Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 – jak przygotować się na wizytę rachmistrza?

Do 30 września trwa Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021. Obowiązkową formą udziału w badaniu jest samospis przez Internet. Możemy go zrealizować samodzielnie na własnym urządzeniu elektronicznym – komputerze, tablecie, smartfonie lub w punktach spisowych zorganizowanych m.in. przez urzędy gmin. Możemy też zadzwonić na infolinię 22 279 99 99 i wybrać opcję „Spis na żądanie”, wtedy spisze nas rachmistrz telefoniczny – od razu lub w umówionym terminie.
Od maja do pracy przystąpili też rachmistrze terenowi. Dzwonią oni do mieszkańców województwa z numeru 22 828 88 88 lub numeru infolinii. Od 23 czerwca by umożliwić wypełnienie obowiązku spisowego wszystkim tym, którzy – z różnych względów – nie mogli tego uczynić przez Internet lub telefonicznie, rachmistrze uzyskali zgodę aby prowadzić prace spisowe również w terenie.
Wielu mieszkańców województwa czekało na ten moment, wielu pytało rachmistrzów kiedy będą mogli spotkać się z nimi bezpośrednio. To zarówno Ci, którzy z powodu braku dostępu do komputera, złego stanu zdrowia, bądź innych przyczyn, nie mogli wypełnić samodzielnie formularza spisowego, czy dotrzeć do punktu w urzędzie gminy.  Zanim jednak rachmistrz zapuka do naszych drzwi warto się do tego spotkania przygotować. Co zatem powinniśmy wiedzieć? Jak rozpoznać rachmistrza? Jak sprawdzić jego tożsamość? O co rachmistrz może zapytać, a jakich pytać zadawać nie może?

Jak się przygotować do wizyty rachmistrza!
Rachmistrz spisowy to osoba, która przeszła przeszkolenie, zdała egzamin i została zatrudniona przez urząd statystyczny do realizacji spisu na terenie województwa. Wyposażona ona została w identyfikator ze zdjęciem, na której widnieje imię i nazwisko rachmistrza, a także numer identyfikatora. Posiada także urządzenie elektroniczne – smartfon – z którego odczytuje pytania spisowe i na którym zapisuje nasze odpowiedzi.
Możemy też, zanim wpuścimy rachmistrza do domu i przekażemy mu informacje, sprawdzić tożsamość rachmistrza. Możemy to uczynić na dwa sposoby: poprzez aplikację: sprawdź tożsamość rachmistrza na stronie spis.gov.pl lub na infolinii 22 279 99 99. W obu przypadkach podając imię, nazwisko i numer identyfikacyjny rachmistrza, którego chcemy sprawdzić. Wiele gmin opublikowało listę rachmistrzów w gazetach gminnych lub na stronie internetowej.
Formularz spisowy zawiera szereg pytań, począwszy od pytania o PESEL, datę urodzenia, adres zamieszkania, stan cywilny, przynależność do mniejszości narodowych i etnicznych, związków wyznaniowych i kościołów, związków partnerskich, posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności i samooceny zdrowia, migracje i aktywność zawodową po warunki mieszkaniowe – w tym powierzchnię mieszkania, rodzaj własności i tytułu prawnego do zamieszkania, liczbę pokoi i kuchni, sposób ogrzewania i instalacje. Przed spotkaniem z rachmistrzem warto przejrzeć ich listę lub odwiedzić wersję demonstracyjną formularza – obie dostępne na spis.gov.pl. Można zastanowić się czy chcemy odpowiadać na pytania o niepełnosprawności, religię i związki partnerskie – udzielenie na nie odpowiedzi nie jest obowiązkowe, choć warto to zrobić. Jeśli zdecydujemy, że tak dobrze jest zadbać o własną prywatność, aranżując spotkanie w sposób gwarantujący nam prywatność.

Rachmistrz nie może nas pytać o: numer dowodu osobistego, konto w banku, pin do karty, wartość oszczędności, wysokość dochodów, wartość mieszkania czy domu, posiadany majątek, w tym samochody, wartościowe przedmioty. Nie może nas prosić o okazanie, ani podpisanie jakichkolwiek dokumentów. Aby zrealizować wywiad rachmistrz nie musi oglądać mieszkania. Jeśli chcemy, i mamy takie warunki, możemy rachmistrza przyjąć np. w ogrodzie. Co więcej, rachmistrz nie może od nas żądać wpuszczenia do mieszkania czy domu. Nie może kopiować przekazanych przez nas danych z urządzenia, na które od razu powinien wprowadzać informacje. Nie ma potrzeby robienia notatek. Nie może też udostępniać zebranych danych osobom trzecim, nawet jeśli o dane te zapytają nasi bliscy.  
Zasady te sprawiają, że wszystkie formy udziału w spisie gwarantują ten sam, wysoki poziom bezpieczeństwa, a żadne dane osobowe nie zostaną udostępnione czy rozpowszechnione, chronione są bowiem tajemnicą statystyczną. Wszystkie osoby pracujące przy spisie składają przyrzeczenie jej zachowania.
Spiszmy się bo: Liczymy się dla Polski!