Podczas obrad II Nadzwyczajnego Wielkopolskiego Kongresu Samorządowego, który odbył się w środę 15 stycznia 2020 r. w Poznaniu, ponad 200 obecnych w Sali Sesyjnej UMWW w Poznaniu samorządowców, reprezentujących większość wielkopolskich samorządów, przyjęło stanowisko w sprawie finansowania zadań JST. „(…) zwracamy się z szerokim apelem o podjęcie dyskusji i odpowiednich działań legislacyjnych, które doprowadzą do utrwalenia stabilnych ram prawno-finansowych funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego” – napisali i skierowali wraz z apelem 7 tez pod adresem Parlamentu i Rządu RP.
Kongres otworzyły wystąpienia Marszałka Marka Woźniaka i Jacka Gursza, Przewodniczącego Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski, organizatorów kongresu. Jego liczni uczestnicy obejrzeli także film z nagraniem przemówienia Tomasz Grodzkiego, Marszałka Senatu RP, który objął wydarzenie swoim patronatem. Wszyscy mówcy podkreślili rangę samorządów dla sprawnego funkcjonowania państwa oraz wyrazili niepokój związany z ich postępującym osłabianiem. – Nadszedł czas, żeby porozmawiać o przyszłości polskiego i wielkopolskiego samorządu. Porozmawiać merytorycznie w sposób racjonalny, opierając się na faktach, liczbach i konkretnych wydarzeniach. Myślę, że w przekazie publicznym jest dużo emocji i opinii, a mało – przynajmniej dla mnie – faktów i liczb, a przecież one są i to konkretne, często niepokojące – podkreślił Marszałek Marek Woźniak. – Samorząd musi mieć możliwość samodzielnego kształtowania wizji rozwoju swego regionu i samodzielnego podejmowania decyzji. Wydaje się, że część osób sprawujących dziś władzę nie rozumie tej istoty samorządu.
Marszałek podkreślił także treści, które stanowiły istotę kongresu, czyli kompetencje i finansowanie samorządu. – Proces odbierania kompetencji samorządowi regionalnemu na szczęście się zatrzymał, ale ważne jest to, czy mamy do ich realizacji odpowiednie finanse. W historii samorządu polskiego nie zawsze było z tym dobrze – przypomniał. – Dzisiaj problemem w Polsce są rosnące koszty, a nasze zadania wymagają określonych funduszy. Te fundusze topnieją, również w wyniku decyzji legislacyjnych dotyczących kwestii podatkowych. Nie jest to rekompensowane przez budżet państwa, natomiast zadania muszą być wykonane, co powoduje poważną sytuację w budżetach samorządów lokalnych. To dzisiaj stanowi sedno sprawy, to właśnie kompetencje i finansowanie zadań publicznych, które samorządy posiadają, a szczególnie samorząd lokalny - od jego kondycji i zdolności będzie zależało życie każdego z nas w najbliższych latach.
Podczas kongresu prelegenci podjęli m.in. temat prawa samorządowego, omówili finansowanie i organizację zadań oświatowych w Wielkopolsce oraz finansowanie i organizację sieci szpitali w naszym regionie. Na koniec wybrzmiała problematyka niedoszacowania zadań zleconych i dochodzenie roszczeń jednostek samorządu terytorialnego w tym zakresie.
Uczestnicy Kongresu, po detalicznej i kompleksowej analizie obecnej sytuacji JST wypracowali stanowisko, które stanowi wyraźny drogowskaz dla oczekiwanych przez nich zmian legislacyjnych.
(Źródło: UMWW)
TREŚĆ STANOWISKA:
Stanowisko II Nadzwyczajnego Wielkopolskiego Kongresu Samorządowego w sprawie sytuacji prawno-finansowej jednostek samorządu terytorialnego
Poznań 15 stycznia 2020 roku
My samorządowcy, zgromadzeni na II Nadzwyczajnym Wielkopolskim Kongresie Samorządowym, na podstawie przeprowadzonej dyskusji i w oparciu o własne doświadczenia, a także przekazując głos mieszkańców naszych wspólnot, zwracamy się z szerokim apelem o podjęcie dyskusji i odpowiednich działań legislacyjnych, które doprowadzą do utrwalenia stabilnych ram prawno-finansowych funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego.
Obecna sytuacja finansowa JST i podstawy do realizacji ich budżetów, budzą istotny niepokój całego środowiska samorządowego, którego celem jest realizacja ambitnych i potrzebnych działań inwestycyjnych, na rzecz społeczności lokalnych. Niestety w licznych obszarach tematycznych, pojawia się coraz więcej nowych niebezpieczeństw, zaniedbań i niekorzystnych rozwiązań legislacyjnych, które w połączeniu z wyraźnym spadkiem możliwości finansowych JST, w najbliższym czasie mogą spowodować utratę nie tylko zdolności inwestycyjnych samorządów lokalnych, ale również zrównoważoną realizację wydatków bieżących.
Mając na uwadze troskę o materialny dobrostan naszych mieszkańców, musimy pamiętać o niezbędnych podstawach finansowych funkcjonowania samorządów lokalnych. Odciążenie podatkowe Polaków wpływa korzystnie na ich bezpośrednią sytuację finansową, jednak w sposób wyraźny ogranicza dochody własne JST. Zatem w wielu wypadkach realizacja kolejnego budżetu wymagać będzie podwyższenia podatków i opłat lokalnych, a także zmniejszenia wydatków bieżących, zrezygnowania z części inwestycji, czy remontów infrastruktury komunalnej. Zagrożonych jest wiele zadań społecznych i obywatelskich. Z przerażeniem również obserwujemy duży wzrost kosztów bieżących JST, który pazernie konsumuje wszelkie wzrosty przychodów budżetów lokalnych, powodując destabilizację finansową. Nie można powiedzieć, że winę za to ponoszą samorządy. Jesteśmy od lat zmuszani do realizowania narzucanych zadań, błędnej polityki legislacyjnej i ograniczaniu dochodów samorządowych przez rządzących.
Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania, czując odpowiedzialność za pomyślny rozwój społeczności lokalnych, apelujemy o:
1.Ustawowe zmiany i przemodelowanie zasad organizacji finansów publicznych, zakładające system rekompensat za wszelkie narzucone zmiany w systemie podatkowym zmniejszającym dochody własne JST
2.Przestrzeganie konstytucyjnej zasady adekwatności środków do zadań powierzonych samorządom (art. 167 ust. 1 Konstytucji RP), przy nakreślaniu zasad i modelu realizacji zadań zleconych w JST
3.Efektywne i zgodne z rzeczywistością oszacowanie kosztów realizacji zadań oświatowych, które stanowią lwią część zarówno wydatków, jak i zaangażowania organizacyjnego JST
4.Zmianę systemu organizacji służby zdrowia, a zwłaszcza realną wycenę świadczeń zdrowotnych, co w przeważającej większości ośrodków spowodowało olbrzymie zadłużenie jednostek, ograniczające efektywną realizację zadań
5.Przestrzeganie zasady umożliwienia opiniowania przez stronę samorządową istotnych ustaw wpływających na podstawy funkcjonowania JST, przede wszystkim poprzez unikanie przyjmowania szybkich ścieżek legislacyjnych (projektów poselskich ustaw) i podejmowania efektywnej i partnerskiej dyskusji podczas posiedzeń KWRiST
6.Dalszą dyskusję nad modelem systemowych rozwiązań związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi, aby rozwiązania te były jasne w interpretacjach i nie destabilizowały budżetów JST
7.Pogłębianie i uruchamianie dalszych procesów decentralizacyjnych i utrzymanie dotychczasowych kompetencji jednostek samorządu lokalnego, które wyposażone w odpowiednie środki finansowo –organizacyjne, potrafią zadośćuczynić wszelkim potrzebom społeczności lokalnych
We wszystkich powyższych kwestiach, my przedstawiciele jednostek samorządu lokalnego, deklarujemy partnerstwo dla wszelkich merytorycznych dyskusji, prezentując otwartą postawę wobec rozwiązań legislacyjnych. Wraz z Rządem RP oraz Parlamentem RP, które odpowiadają za tworzenie prawa, mając na uwadze rozwój i dobro Rzeczpospolitej Polskiej, szczególnie w jej optyce i perspektywie lokalnej, mamy nadzieję na efektywną współpracę i wypracowanie konsensualnych rozwiązań.
